Tại TP.HCM số ca Tay chân miệng (TCM) có dấu hiệu gia tăng nhanh trong các tuần gần đây. Bên cạnh đó, kiểu gen B5 của Enterovirus 71 (EV71) đã được ghi nhận ở các bệnh nhi mắc bệnh có triệu chứng nặng. Theo quy luật diễn tiến dịch bệnh Sốt xuất huyết (SXH) hàng năm tại TP Hồ Chí Minh thì mùa cao điểm của bệnh SXH sẽ bắt đầu khoảng tuần thứ 25 (khoảng 2 đến 3 tuần tới). Với tình hình hiện nsy, Thành phố đứng trước nguy cơ dịch chồng dịch là rất lớn nếu không chủ động kiểm soát ngay từ lúc này.

Theo số liệu giám sát dịch bệnh của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (HCDC), số trường hợp trẻ em mắc bệnh TCM tại TP.HCM có dấu hiệu gia tăng nhanh trong các tuần gần đây. Cụ thể, số ca TCM bắt đầu tăng từ tuần 19 đến tuần 22, theo đó, số ca mắc TCM trong tuần 22 cao gấp hơn 2 lần số ca mắc TCM trong tuần 19. 

B5 là kiểu gen (subgenotype) của EV71 – tác nhân gây bệnh TCM nặng ở trẻ em vừa được phát hiện trở lại qua các trường hợp nặng tại 3 bệnh viện Nhi của Thành phố. Đó là kết quả giải trình tự gen được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu BV Nhi đồng 1 – BV Bệnh Nhiệt đới – Oucru. Cả 6 mẫu bệnh phẩm của các bệnh nhi mắc bệnh TCM có triệu chứng nặng đang điều trị tại BV Nhi đồng 1 đều có kết quả PCR dương tính với EV71 và đều có kiểu gen B5. Được biết kiểu gen B5 của EV71 lần đầu tiên được tìm thấy ở Đài Loan – Trung Quốc vào năm 2007, và tại TP.HCM năm 2015, 2018.

Bên canh đó, theo quy luật diễn tiến dịch bệnh SXH hàng năm tại TP Hồ Chí Minh thì mùa cao điểm của bệnh SXH sẽ bắt đầu khoảng tuần thứ 25 (khoảng 2 đến 3 tuần tới) và dự kiến sẽ kéo dài đến hết tháng 10 hàng năm. Trong 2 tuần qua tuy chỉ mới xuất hiện vài cơn mưa, nhưng qua giám sát của HCDC về hoạt động phòng chống dịch tại các phường xã, đã có 20 điểm nguy cơ (có lăng quăng) trong tổng số 39 điểm được giám sát, chiếm tỷ lệ trên 50%. Tỷ lệ này chắc chắn sẽ cao hơn nữa khi Thành phố bước vào mùa mưa, nếu từng địa phương và mỗi hộ gia đình không quyết liệt diệt muỗi, diệt lăng quăng để kiểm soát dịch.

Từ thực tiễn nêu trên, HCDC nhận định trong những tháng sắp tới Thành phố Hồ Chí Minh đứng trước nguy cơ dịch chồng dịch rất lớn nếu cả Thành phố không chủ động thực hiện đồng thời các biện pháp kiểm soát cả 2 bệnh này ngay từ lúc này.

Sở Y tế đã chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố tập huấn lại công tác phòng chống dịch cho các Trung tâm Y tế, trạm y tế; đồng thời tổ chức các đoàn kiểm tra, giám sát hỗ trợ tuyến quận huyện phường xã trong các hoạt động chuyên môn. Tuy nhiên, bên cạnh tăng cường hoạt động chuyên môn y tê thì cần có sự vào cuộc của các cấp chính quyền, các ban ngành đoàn thể, các cơ quan đơn vị và từ mỗi gia đình. Cụ thể như sau:

- Ủy ban nhân dân quận huyện, phường xã: triển khai quyết liệt các hoạt động phòng chống dịch như chiến dịch hưởng ứng “Ngày ASEAN phòng, chống sốt xuất huyết” lần thứ 13 năm 2023 và tiếp tục duy trì hoạt động loại bỏ nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết; tăng cường giám sát hoạt động phòng chống TCM tại các trường mầm non, nhóm trẻ trên địa bàn; đẩy mạnh hoạt động truyền thông phòng chống dịch và xử phạt vi phạm hành chính trong phòng chống dịch bệnh.

- Đối với Ngành Giáo dục: cần tăng cường các hoạt động phòng chống dịch trong trường học; đặc biệt là phòng chống TCM trong các trường mầm non, luôn đảm bảo có đầy đủ bồn rửa tay và xà phòng cho học sinh, giáo viên, nhân viên và khách sử dụng; tập huấn lại cho giáo viên, bảo mẫu về kỹ năng vệ sinh khử khuẩn bề mặt, vật dụng, đồ chơi; tập huấn cho giáo viên, bảo mẫu những dấu hiệu nghi ngờ trẻ bị mắc TCM và các biện pháp giám sát bệnh trong trường học cũng như kỹ năng truyền thông cho phụ huynh.

- Đối với các Sở, Ngành: cần chủ động triển khai hoạt động phòng chống dịch SXH trong cơ quan, đơn vị và trong phạm vi mình quản lý. Nguy cơ SXH xuất hiện rải rác khắp nơi, chỉ cần một vật đọng nước cũng sẽ thành nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh. Vì vậy, trong mỗi hoạt động của mỗi Sở, ban ngành cần có đánh giá tác động đến môi trường xung quanh, đến nguy cơ phát sinh dịch bệnh để từ đó có biện pháp giải quyết triệt để.

- Đối với các đoàn thể: mỗi đoàn viên, hội viên lựa chọn hoạt động phòng chống dịch phù hợp và lồng ghép vào các buổi sinh hoạt đoàn thể nhằm thay đổi hành vi của đoàn viên, hội viên cũng như tham gia các chiến dịch vận động cộng đồng do chính quyền địa phương phát động.

- Đối với mỗi người dân, mỗi hộ gia đình: cần chủ động thực hiện những hành vi phòng bệnh cho bản thân và gia đình như rửa tay bằng xà phòng, truy tìm và loại bỏ các vật chứa có khả năng phát sinh lăng quăng; ngoài ra gia đình có trẻ dưới 5 tuổi cần thường xuyên vệ sinh khử khuẩn bề mặt và đồ chơi của trẻ. Khi trong gia đình có người xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ bệnh truyền nhiễm cần đưa đi khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán và hướng dẫn chăm sóc điều trị phù hợp.

Nguồn: Sở Y tế TP Hồ Chí Minh.

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh.